Overheid kondigt nieuwe maatregelen aan om tabaksconsumptie terug te schroeven
Eind 2022 rolde federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke een nieuw nationaal anti-tabaksplan uit, waarmee hij het gebruik van tabak wil terugdringen om tot een rookvrije generatie te komen. De eerste rits maatregelen die toen werden goedgekeurd, krijgen nu een vervolgstuk. Zo worden de accijnzen op sigaretten en roltabak opnieuw fors verhoogd en zullen de prijzen van deze producten op 1 januari 2024 sterk stijgen: de nominale accijnzen zullen toenemen met 52 euro per 1.000 sigaretten en met 42,6 euro per kilo roltabak. Concreet betekent dit dat een pakje sigaretten ongeveer 2 euro (afhankelijk van de prijssetting van de producent) duurder wordt. Voor e-sigaretten wordt een accijns ingevoerd van 0,15 euro per ml.
Cimabel, de Belgisch-Luxemburgse federatie van tabaksfabrikanten, betreurt deze accijnsverhoging. Ze stelt dat elke accijnsverhoging die de regering de voorbije jaren heeft doorgevoerd, tot gevolg had dat de totale inkomsten uit tabaksfiscaliteit lager uitvielen dan het jaar voorheen. De federatie vraagt zich dan ook af of de regering eigenlijk wel beseft dat de citroen van de tabaksfiscaliteit stilaan compleet is uitgeperst. Cimabel roept de regering op om een redelijk tabaksbeleid te voeren dat inzet op innovaties, die voor de roker beduidend minder schadelijk zijn, zoals de e-sigaret en verhitte tabaksproducten.
Vanaf 1 januari 2025 wordt er ook een displayban van kracht. Dan wordt het verboden om sigaretten, vapes en andere tabakswaren zichtbaar uit te stallen in de winkel. Verkooppunten zullen de producten in een aparte ruimte moeten bewaren of opbergen in een lade/kast, zodat ze aan het blote oog onttrokken worden. Voorts zal het verkoopverbod op tabaksproducten in supermarkten groter dan 400 m² vervroegd worden ingevoerd. Het treedt nu in werking op 1 juli 2025 terwijl eerst sprake was van 1 januari 2028. Tijdelijke verkooppunten, bijvoorbeeld op festivals, zullen vanaf 1 januari 2025 geen tabaksproducten meer mogen verkopen. Verder wordt er op extra plaatsen een rookverbod ingevoerd vanaf laatstgenoemde datum. Zo werd in 2022 beslist dat er niet meer gerookt mocht worden in attractieparken, kinderboerderijen, dierentuinen en speelpleinen. Daar worden nu ook sportterreinen (op en naast het veld, met uitzondering van het horecaterras in de buurt van het sportterrein) aan toegevoegd. Ook wordt roken verboden binnen een perimeter van 10 meter aan in- en uitgangen van zorg-, opvang- en onderwijsinstellingen.
In 2024 zal de overheid intensief controleren op de verkoop en de reclame van tabak. Vanaf volgend jaar krijgen de inspectiediensten van DGAPF binnen de FOD VVVL, bevoegd voor de controle op de tabak- en rookwetgeving, extra bevoegdheden. Bij de vaststelling van overtredingen kunnen ze overgaan tot de tijdelijke sluiting (van 1 uur tot 30 dagen) van het gecontroleerde verkooppunt/etablissement. Ook de administratie van Douane en Accijnzen zal dergelijke maatregelen kunnen nemen. Als controlemechanisme zal er tevens meer worden ingezet op mystery shopping, waarbij jobstudenten zullen nagaan of verkooppunten zich aan de leeftijdsregels zullen houden. Vanaf 1 januari 2025 wordt het trouwens wettelijk verplicht om een bewijs van leeftijd te vragen, aan kopers die er jonger dan 25 jaar uitzien. De minimumleeftijd om tabak te kopen blijft wel op 18 jaar.
